Od ideje do realizacije: Kako stranac može da otvori firmu u Srbiji

S početkom rusko-ukrajinskog sukoba i dolaska velikog broja državljana dve zemlje, očigledan porast broja stranaca koji u Srbiji registruju preduzetničku radnju ili privredno društvo. Kako za Forbes Srbija kažu konsultanti za osnivanje firmi, to je naročito slučaj u oblasti informacionih tehnologija. Stranaca – osnivača u IT je za 20 do 30 odsto više nego pre sukoba, dok u drugim delatnostima taj rast je daleko manji.

Proverili smo kakva je procedura za otvaranje i registraciju firmi u Srbiji ako to čini stranac, koja dokumentacija je potrebna, kao i da li se razlikuje od one koja je predviđena za državljane Srbije.

Prema podacima dosupnim na sajtu Agencije za privredne registre (APR), ali i kako su nam ukazali predstavnici knjigovodstvenih agencija, procedura za strance se neznatno razlikuje od one za državljane Srbije.

Prvi korak

Postupak registracije počinje podnošenjem registracione prijave Agenciji za privredne registre i prilaganja dokumentacije koja se razlikuje u zavisnosti od pravne forme društva koje se osniva.

Pored prijave osnivanja i upisa u jedinstveni registar poreskih obveznika, potreban je i dokaz o identitetu osnivača.

Za domaća fizička lica je to fotokopija lične karte, a za strance fotokopija pasoša/strane lične karte, odnosno fotokopija lične karte, ako je strancu izdata u Srbiji.

Lica kojima je odobreno pravo na azil kao dokaz o identitetu prilažu uverenje Kancelarije za azil o evidencijskom broju stranca, dokaz o uplati naknade za registraciju preduzetnika, dozvolu, saglasnost ili drugi akt nadležnog organa, ako je to posebnim zakonom propisano kao uslov za registraciju.

Prijava se može podneti i u elektronskoj formi.

Za eRegistraciju potrebno je da osnivač poseduje kvalifikovani elektronski sertifikat (elektronski potpis) izdat od sertifikacionog tela u Republici Srbiji, instaliran čitač elektronskih kartica, platne kartice za plaćanje naknada.

Oblik biznisa

Stranom licu su na raspolaganju sve pravne forme koje Zakon o privrednim društvima predviđa: ortačko društvo, komanditno društvo, društvo sa ograničenom odgovornošću, akcionarsko društvo, ogranak stranog privrednog društva, predstavništvo stranog privrednog društva, zadruga, zadružni savez…

Kada je reč o preduzetničkoj radnji, posebno treba imati u vidu da je stranac u obavezi da pribavi jedinstvenu dozvolu za boravak i rad, dok kod registracije bilo kod oblika pravnog lica to nije neophodno, ukoliko vlasnik nije zaposlen u firmi.

Rok za otvaranje ako ste stranac

Rok za odlučivanje o prijavi za registraciju je pet radnih dana od dana prijema prijave.

U praksi se, najćešće, sve završava za sedam do 10 dana pod uslovom da je sva dokumentacija koja je podneta potpuna, kažu u knjigovodstvenim agencijama.

Naknada za osnivanje odnosno registraciju preduzetnika-stranca je ista kao i kod registracije preduzetnika domaćeg državljanina i iznosi 1.760 dinara, odnosno 1.560 dinara (ako se prijava za registraciju podnosi elektronski). Kako stoji na sajtu APR, naknada za osnivanje privrednog društva je viša i iznosi 6.780 dinara odnosno 6.150 za elektronsku prijavu. Kada je reč o ogranku, naknada za registraciju iznosi 3.230 dinara.

Poslovno ime i naziv preduzetnika

Pravila kojima je Zakon uredio naziv i poslovno ime su veoma važna budući da poslovno ime koje ne ispunjava zakonom propisane uslove ne može biti registrovano i često predstavlja razlog za odbačaj prijave za registraciju.

Zato u APR preporučuju da se pažljivo prouče uputstva pre podnošenja registracione prijave: 

Za preduzetnike, poslovno ime obavezno treba da sadrži ime i prezime preduzetnika, oznaku „preduzetnik“ ili „pr“ i mesto u kom je sedište, a može da sadrži i poseban naziv kao i predmet poslovanja.

Poslovno ime privrednog društva sadrži naziv, pravnu formu i mesto u kojem je sedište društva. Može da sadrži i opis predmeta poslovanja.

Poslovno ime je na srpskom jeziku, na ćiriličnom ili latiničnom pismu.

Ono što je možda za strance posebno važno je da takođe, nazivi mogu da sadrže i naziv strane države ili međunarodne organizacije i njihove pridevske oblike uz saglasnost nadležnog organa te države ili međunarodne organizacije.

„Naziv može biti na stranom jeziku, može da sadrži pojedine strane reči ili karaktere, na latiničnom pismu engleskog jezika, kao i arapske ili rimske brojeve. Važno je uočiti da se ova mogućnost odnosi samo na naziv, ali ne i na celo poslovno ime subjekta registracije“, stoji na sajtu APR.

Kada su potrebne dodatne saglasnosti i licence

Zakon o privrednim društvima propisuje da privredno društvo ima pretežnu delatnost, a može obavljati i sve druge delatnosti koje nisu zakonom zabranjene nezavisno od toga da li su određene osnivačkim aktom, odnosno statutom.

Posebnim zakonom može se usloviti registracija ili obavljanje određene delatnosti izdavanjem prethodnog odobrenja, saglasnosti ili drugog akta nadležnog organa ako je to propisano posebnim zakonom.

Inače, posebne dozvole potrebne su kada je u pitanju namenska industrija, apoteke, medicinske delatnosti, bankarski poslovi, proizvodnje ili trgovine naftnim derivatima, proizvodnje ili trgovine duvanskim proizvodima i slično.

Obrazovanje ogranka stranog privrednog društva

U skladu sa Zakonom o privredim društvima, za odluku o obrazovanju ili osnivanju ogranka potreban je matični broj ili registarski broj osnivača ogranka, ime, odnosno poslovno ime zastupnika osnivača ogranka, podatak o registrovanom kapitalu (ukoliko se takav podatak registruje u državi u kojoj je registrovan osnivač ogranka), i mejl adresa.

Ogranak stranog privrednog društva ima pretežnu delatnost koja se registruje, a može obavljati sve druge delatnosti koje nisu zakonom zabranjene, nezavisno od toga da li su određene odlukom o obrazovanju ogranka. Nema svojstvo pravnog lica, ali u poreskom smislu ima status rezidenta.

Ogranak stranog privrednog društva je njegov izdvojeni organizacioni deo preko koga to društvo obavlja delatnost u Republici Srbiji u skladu sa zakonom.

Obrazovanje predstavništva stranog privrednog društva

Za ovu opciju je procedura nešto drugačija. Potrebna je registraciona prijava osnivanja pravnih lica i drugih subjekata i upisa u jedinstveni registar poreskih obveznika – predstavništvo stranog privrednog društva, odluka nadležnog organa stranog privrednog društva o obrazovanju predstavništva, izvod iz registra u kome je strano privredno društvo registrovano, sa prevodom overenim od ovlašćenog sudskog tumača.

Potreban je i dokaz o brojevima računa preko kojih strano privredno društvo posluje, izjava ovlašćenog lica stranog privrednog društva kojom preuzima odgovornost za sve obaveze koje nastanu u vezi sa poslovanjem predstavništva overena od nadležnog organa, sa prevodom overenim od ovlašćenog stalnog sudskog tumača, kao i dokaz o uplati naknade za registraciju osnivanja.

Za pravno lice potrebna je dodatna dokumentacija kao što su status i izvod iz inostranog registra te firme kako bi se utvrdilo koja je to firma. To je ono ključno što čini razliku kada je osnivač stranac sa svojom kompanijom.