Koje „trikove sa Istoka“ koriste Kretinski i drugi regionalni milijarderi u svom globalnom širenju
Danijel Kretinski, jedan od vodećih čeških biznismena, najistaknutiji je među investitorima sa Istoka koji se upuštaju u osvajanje evropskih i globalnih tržišta. Česi, međutim, nisu jedini, i kompanije iz drugih zemalja CIE prate ovaj trend, smatra Božidar Đelić, partner u kompaniji Lazard Frères, u tekstu francuskog LesEchos-a koji piše o investicijama milijardera sa Istoka
Tokom poslednjih dvanaest meseci, Danijel Kretinski, jedan od vodećih čeških biznismena, je stekao 20% udela u delu nemačkog ThyssenKruppa koji se bavi čelikom. Pored ovoga, pokrenuo je ponudu za preuzimanje International Distributions Services (IDS), matične kompanije Royal Mail-a, britanske kraljevske pošte i preuzeo Casino i Editis u Francuskoj.
On je najistaknutiji među nekolicinom čeških investitora koji svoje operacije uveliko šire na Evropu i ostatak sveta, kaže nekadašnji ministar finansija Božidar Đelić za francuski LesEchos, u tekstu koji se bavi akvizicijama i poslovnim širenjima biznismena sa Istoka Evrope.
Lista navodi da je, primera radi, Agrofert, jedna od najvećih kompanija u Češkoj, postao lider u evropskoj industriji đubriva, PPF (vlasnik Jetela) grupa razvija internet logistiku kroz svoj udeo u InPost-u, KKCG stvara panevropskog operatera lutrije sa Allwyn-om, dok Sev.en, češka energetska grupa i Energo-Pro ulažu u energetske i rudarske resurse u Evropi, Sjedinjenim Američkim Državama, Aziji i Australiji.
Prema UNCTAD-u, češke kompanije su, počevši gotovo od nule pre dvadeset godina, do kraja 2022. godine investirale 57 milijardi dolara u inostranstvu. Ova cifra uvećana je za 14 milijardi evra koliko vrede investicije u poslednjih 18 meseci, prema podacima Dealogic-a. Ovo predstavlja najveći rast za zemlju bez prirodnih resursa, a njene strane investicije veće su od portuglaskih, koje iznose 62 milijarde dolara, navodi Đelić.
Češi, međutim, nisu jedini. Mađarska banka OTP, koja posluje u dvanaest zemalja nakon niza akvizicija, ima odnos cene i knjigovodstvene vrednosti tri puta viši od svojih zapadnih konkurenata.
Mađarska avio-kompanija Wizz Air, koja je osnovana pre dvadeset godina, prevezla je 60 miliona putnika u 2023. godini nakon što je pokušala da preuzme EasyJet 2021. godine.
Iz svoje domovine Estonije, Bolt je jedini globalni konkurent Uber-u i priprema se za javno kotiranje nakon kruga finansiranja koji je procenio kompaniju na 7,5 milijardi evra.
Poljski lider u industriji hrane, Maspex, koji je osnovan pre trideset godina, izvršio je dvanaest akvizicija u Centralnoj Evropi i postigao godišnju prodaju od četiri milijarde evra. Uspon ukrajinskog lidera u proizvodnji piletine, MHP, posebno nakon akvizicije slovenačke Perutnine, zabrinjava zapadne konkurente.
Ukupno, Centralna i Istočna Evropa (osim bivšeg SSSR-a) su do kraja 2022. godine investirali skoro 190 milijardi evra u inostranstvu, osam puta više nego pre dvadeset godina, navodi se u ovoj analizi.
Koji se razlozi i mehanizmi kriju iza uspona ovih istočnoevropskih grupa?
Pre svega, istočnoevropski šampioni koriste slobodu delovanja koja je karakteristična za grupe koje se ne kotiraju na berzi i koje kontrolišu njihovi osnivači. Mogu da pristupe operacijama kao strateški operateri, investicioni fondovi ili porodične kancelarije. Mogu biti fleksibilniji od drugih, ponekad pristajući da ostanu dugoročni manjinski akcionari, da dele udeo 50:50 i prodaju svoje udele bez drame, ako odnos ne funkcioniše.
Danijel Kretinski je izgradio EPH pre petnaest godina verujući da će zelena tranzicija biti duža i intenzivnija u emisiji ugljen-dioksida nego što se očekivalo. Wizz Air je rano prepoznao priliku koju pružaju radnici migranti iz Istočne Evrope, a zatim je ovaj model preslikao u Abu Dabi za radnike iz Južne Azije. Bolt se kladio na harmoničniji odnos sa regulatorima i vozačima nego njegovi konkurenti.
Ekspanzija je prvenstveno vođena privatnim grupama, ali je takođe podržana od strane javnih vlasti u nekim zemljama. U Poljskoj, velike javne kompanije predvode ovaj trend, kao što su naftna kompanija Orlen sa servisnim stanicama u Nemačkoj i Austriji i polja za gas i naftu u Norveškoj, ili lider u proizvodnji bakra KGHM sa imovinom u Čileu, Sjedinjenim Američkim Državama i Kanadi. U Mađarskoj, državni fond Corvinus podržava akvizicije domaćih grupa kao manjinski partner, objašnjava Đelić.
Sve ovo svakako ne znači da Centralna i Istočna Evropa više nisu atraktivne destinacije za francuske i zapadne investitore. Tokom poslednjih dvadeset godina, strana ulaganja u taj deo Evrope (osim bivšeg SSSR-a) više su nego utrostručena i dostigla su 1,1 trilion evra. Jednostavno se treba naviknuti i na tokove koji dolaze sa Istoka.
Tekst objavljen u listu LesEchos