Svetlosno zagađenje povećava rizik od Alchajmerove bolesti

Države sa prekomernom izloženošću veštačkom svetlosnom zagađenju – posebno noću – povezane su sa povećanim rizikom od Alchajmerove bolesti, prema novoj studiji naučnika iz Medicinskog centra Univerziteta Raš, što je najnovije istraživanje koje sugeriše da je verovatnoća da osoba razvije Alchajmerovu bolest možda povezana sa njenim okruženjem.

U studiji objavljenoj u časopisu Frontiers in Neuroscience, naučnici navode da je izloženost veštačkoj spoljašnjoj svetlosti noću u korelaciji sa većim rizikom od razvoja Alchajmerove bolesti – iako studija nije utvrdila direktnu uzročnu vezu.

Istraživači su koristili podatke dobijene satelitima kako bi odredili intenzitet svetlosti noću u državama i uporedili te podatke sa prevalencijom Alchajmerove bolesti u istim državama, otkrivši pozitivnu korelaciju u državama sa najviše svetlosnog zagađenja u svim godinama koje su proučavali (od 2012. do 2018. godine).

Države sa najviše svetlosnog zagađenja – i najvišom prevalencijom Alchajmerove bolesti – uključuju Floridu, Konektikat i Nju Džerzi, dok Montana, Novi Meksiko, Vermont, Ajdaho, Vajoming i Oregon imaju niži nivo oba faktora.

Svetlosno zagađenje noću imalo je jaču korelaciju sa rizikom od Alchajmerove bolesti nego zloupotreba alkohola, hronična bubrežna bolest, depresija, srčana insuficijencija i gojaznost, pokazuje studija, ali je imalo slabiju vezu u poređenju sa fibrilacijom atrija, dijabetesom, hiperlipidemijom, hipertenzijom i moždanim udarom.

Kod osoba mlađih od 65 godina, izloženost svetlosti noću bila je jače povezana sa prevalencijom Alchajmerove bolesti nego bilo koji drugi proučavani faktor rizika.

Svetlosno zagađenje je najnoviji na listi faktora iz okruženja za koje studije sugerišu da bi mogli biti povezani sa rizikom od razvoja Alchajmerove bolesti, uključujući život u blizini zelenih površina, dugotrajnu izloženost zagađenju vazduha i hemikalijama.

Oko 80% globalne populacije izloženo je svetlosnom zagađenju, prema studiji.

Svetlosno zagađenje, koje se definiše kao veštačka svetlost noću iz, na primer, loše zaštićenih i preterano svetlih svetlosnih izvora, dugo se smatralo uglavnom bezopasnim, kažu istraživači, ali novija istraživanja povezuju svetlosno zagađenje sa ozbiljnim ekološkim, bihejvioralnim, biološkim i zdravstvenim posledicama. Koncept svetlosnog zagađenja prvi put su uočili astronomi 1970-ih godina, prema Nacionalnom muzeju istorije, kada su proučavaoci noćnog neba primetili sve veći uticaj veštačke svetlosti na njihov rad.

U to vreme, procenjeno je da je nebo postajalo svetlije između 3% i 6% svake godine, ali je ta stopa sada povećana na gotovo 10% godišnje širom sveta, sa još bržim rastom u Severnoj Americi (10,5%). Pored uticaja na pogled na noćno nebo – otprilike 30% ljudi izgubilo je mogućnost da vidi Mlečni put, prema Nacionalnoj upravi za okeane i atmosferu – naučnici su primetili da prekomerna osvetljenost noću ističe rasipanje energije koje doprinosi klimatskim promenama i može smanjiti noćno čišćenje atmosfere.

Druga istraživanja, poput ove studije, takođe sve više sugerišu da svetlosno zagađenje može imati štetne posledice po zdravlje ljudi i divljih životinja. Svetlosno zagađenje, posebno od LED svetala i elektronskih uređaja, utiče na cirkadijalne ritmove spavanja, prema Američkom medicinskom udruženju, što može povećati rizik od gojaznosti i smanjiti proizvodnju melatonina. Izloženost veštačkoj spoljašnjoj svetlosti noću takođe je povezana sa povećanom gojaznošću, depresijom, anksioznošću, disfunkcijom pamćenja, aterosklerozom i rakom, navodi Medicinski centar Univerziteta Raš.

Singapur, Katar i Kuvajt spadaju među zemlje sa najvećim svetlosnim zagađenjem na svetu, prema podacima National Geographic-a.

Morske kornjače dugo su proučavane kao vrsta koja je dramatično pogođena svetlosnim zagađenjem. Ženke morskih kornjača polažu jaja na plažama, a njihove mladunčadi koriste prirodnu svetlost meseca da se orijentišu prema moru. Međutim, kada su prisutni veštački izvori svetlosti koji imitiraju tu prirodnu svetlost, novorođene kornjače se dezorijentišu i mogu slučajno krenuti od mora – greška koju većina njih ne preživi. Slično tome, oko 10.000 ptica selica bude povređeno ili ubijeno svake godine udaranjem u nebodere i visoke zgrade nakon što ih zbune svetle zgrade, prema studiji objavljenoj u Nacionalnoj biblioteci medicine.

Meri Vitfil Rolofs, novinarka Forbes